Bài 2: Tương xứng vị trí, vai trò cơ quan thường trực của HĐND

Ảnh hưởng tiến độ giải quyết, tốn kém ngân sách

Trên thực tế, các quy định pháp luật về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND các cấp, nhất là cấp tỉnh ngày càng hoàn thiện theo hướng tăng thẩm quyền trong quyết định và mở rộng hoạt động giám sát. Do vậy, quy định về tổ chức HĐND, Thường trực HĐND, các Ban của HĐND cần được sửa đổi phù hợp, đồng bộ, bảo đảm các chủ thể thuộc HĐND có đủ điều kiện thực hiện đầy đủ, hiệu quả chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao. Đơn cử như quy định thẩm quyền Thường trực HĐND trong giải quyết các vấn đề phát sinh giữa hai kỳ họp.

Việc xem xét, cho ý kiến để quyết định kịp thời các vấn đề phát sinh giữa hai kỳ họp có ý nghĩa rất quan trọng trong công tác chỉ đạo, điều hành của UBND, các cấp, ngành ở địa phương, đặc biệt trong giải quyết những vấn đề bức xúc của cử tri và người dân, những vấn đề cần kịp thời tháo gỡ khó khăn, ách tắc, bởi nếu chậm trễ có thể gây ảnh hưởng đến tốc độ phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Quá trình điều hành hoạt động của UBND có nhiều vấn đề phát sinh, cần xin ý kiến của HĐND để giải quyết kịp thời.

Qua tổng kết việc thi hành Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2019), nhiều địa phương cho rằng, mặc dù hiện nay, Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2019) có quy định về việc họp chuyên đề hoặc họp để giải quyết công việc phát sinh đột xuất. Tuy nhiên, để tổ chức kỳ họp HĐND cần thực hiện nhiều quy trình, thủ tục để thông qua nội dung phát sinh đột xuất, nhất là các vấn đề về ngân sách tại kỳ họp HĐND sẽ ảnh hưởng đến tiến độ giải quyết công việc chung của tỉnh và tốn kém về ngân sách. Thực tế hiện nay, HĐND, nhất là cấp tỉnh phải tổ chức rất nhiều kỳ họp chuyên đề hoặc kỳ họp để giải quyết công việc phát sinh đột xuất.

Chưa đúng chức năng cơ quan thường trực và thực tiễn

Khoản 3 Điều 6 Luật Tổ chức chính quyền địa phương quy định: “Thường trực HĐND là cơ quan thường trực HĐND, thực hiện những nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương và các quy định khác của pháp luật liên quan; chịu trách nhiệm và báo cáo công tác trước HĐND”. Tuy nhiên, nhiệm vụ, quyền hạn của Thường trực HĐND được quy định cụ thể tại Điều 104 Luật Tổ chức chính quyền địa phương, trong đó giao Thường trực HĐND thực hiện các nhiệm vụ chủ yếu để bảo đảm hoạt động của HĐND như: triệu tập kỳ họp HĐND, chỉ đạo, điều hòa, phối hợp hoạt động của các Ban, giám sát, tổ chức cho đại biểu HĐND tiếp công dân, trình HĐND lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm... 

Như vậy, mọi vấn đề thuộc thẩm quyền của HĐND chỉ được giải quyết tại kỳ họp HĐND chứ không quy định về việc HĐND ủy quyền cho Thường trực HĐND thực hiện một số công việc phát sinh thuộc thẩm quyền của HĐND trong thời gian giữa hai kỳ họp. Điều này chưa đúng với chức năng “cơ quan thường trực của HĐND” và thực tiễn thực hiện nhiệm vụ của Thường trực HĐND.

Trường hợp có các vấn đề thuộc thẩm quyền của HĐND có tính cấp bách, cần quyết định ngay, phát sinh trong thời gian giữa 2 kỳ họp thường lệ của HĐND thì HĐND phải tổ chức kỳ họp chuyên đề để xem xét, quyết định và Thường trực HĐND cũng phải tuân thủ đúng quy trình để tổ chức kỳ họp giống như kỳ họp thường lệ. Theo Thường trực HĐND nhiều địa phương, điều này gây tốn kém ngân sách và mất nhiều thời gian để tổ chức kỳ họp.

Bảo đảm sự linh hoạt, kịp thời, hiệu quả

Nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho HĐND các cấp thực hiện tốt nhiệm vụ, quyền hạn được giao, nhiều địa phương kiến nghị Bộ Nội vụ tham mưu, đề xuất Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2015 theo hướng phân cấp, phân quyền sâu hơn cho chính quyền cấp tỉnh. Trong đó, quy định rõ thẩm quyền của Thường trực HĐND tỉnh trong việc quyết định các nhiệm vụ phát sinh giữa hai kỳ họp để bảo đảm sự linh hoạt, kịp thời, hiệu quả trong giải quyết các công việc cấp bách phát sinh của chính quyền địa phương trong thời gian giữa hai kỳ họp HĐND, tương xứng với vị trí, vai trò là cơ quan Thường trực của HĐND.

Đề nghị xem xét bổ sung khoản 1 Điều 106 của Luật 2015 quy định Thường trực HĐND xem xét, quyết định một số vấn đề cụ thể phát sinh đột xuất thuộc thẩm quyền của HĐND do Luật định. Bổ sung quy định này sẽ khắc phục nội dung đã sửa đổi tại khoản 2 Điều 2 của Luật 2019  do thay cụm từ “của pháp luật” tại khoản 3 Điều 6 của Luật 2015 thành “của luật”: “3. Thường trực HĐND là cơ quan thường trực của HĐND, thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của Luật này và các quy định khác của luật liên quan…”. Bảo đảm HĐND có thể ủy quyền Thường trực HĐND xem xét, quyết định một số vấn đề cụ thể phát sinh đột xuất theo yêu cầu nhiệm vụ cấp thiết của cơ quan nhà nước cấp trên, không phải tổ chức nhiều kỳ họp, đặc biệt ở cấp tỉnh khi phân cấp tăng thẩm quyền, giảm chi phí tổ chức kỳ họp, giải quyết kịp thời những vấn đề cấp bách của địa phương.